การใช้ หรือการติดยาเสพติดนั้น
ในทางวิทยาศาสตร์และการแพทย์พบว่าเป็นปรากฎการณ์ทางชีววิทยาที่เกี่ยวข้องกับสมองและระบบประสาท
สมองของคนเราแบ่งออกเป็น สมองส่วนนอก หรือ สมองส่วนคิด (Cerebral
Cortex)
ทำหน้าที่จดจำ คิด จินตนาการ และตัดสินใจ สมองส่วนใน
หรือสมองส่วนอยาก (Limbic System)
ซึ่งเกี่ยวข้องกับอารมณ์และความอยาก
คนปกติสมองส่วนคิดจะทำหน้าที่คควบคุมสมองส่วนอยาก
ให้สามารถควบคุมอารมณ์ ความรู้สึก และความอยากต่างๆ ได้ เมื่อเสพยาเสพติด
จะทำให้การทำงานของสมองเปลี่ยนไป สมองส่วนอยากจะมีอิทธิพลเหนือสมองส่วนคิดเมื่อมีอาการอยาก
หรือเสี้ยนยาขึ้นมา สมองส่วนคิดจะไม่สามารถยับยั้งสมองส่วนอยาก
ผู้ติดยาจึงดิ้นรนหายาเสพติดมาเสพให้ได้ เรียกว่าเป็น โรคสมองติดยา
เส้นทางการติดยาเสพติด
เส้นทางตั้งแต่เริ่มเสพจนกระทั่งติด แบ่งออกเป็น 4 ระยะ
ระยะเริ่มต้น เป็นช่วงทดลองเสพ หรือเสพนานๆ ครั้ง
เพื่อเข้าสังคมกับกลุ่มเพื่อน โดยผู้เสพส่วนใหญ่จะมีความรู้สึกว่า
ตนเองทำในสิ่งที่ไม่ถูกต้อง
ระยะเสพยาต่อเนื่อง เป็นระยะที่ผู้เสพสรู้สึกว่ายาเสพติดมีประโยชน์
ซึ่งโดยความเป็นจริงนั้น ฤทธิ์ของยาเสพติดที่กด หลอน และกระตุ้นระบบประสาท จะทำให้ขาดการรู้สึกตัวในบางช่วง
ซึ่งผู้เสพเชื่อว่าเป็นการช่วยลดความเครียด ความเหงาทำให้เสพยาบ่อยขึ้น
พฤติกรรมเริ่มเปลี่ยนไปในทางที่แย่ลง
ระยะหมกมุ่น ผู้เสพต้องเสพยามากและบ่อยขึ้น เพราะเกิดการดื้อยา
เริ่มเสียการเรียน การทำงาน มีเรื่องทะเลาะวิวาทกับผู้อื่น ความคิดและความจำแย่ลง
เพราะเซลล์สมองบางส่วนเริ่มถูกทำลาย
ระยะวิกฤติ ระยะนี้ผู้เสพจะเป็นทาสของยาเสพติด
คิดถึงและแสวงหายาเสพติดตลอดเวลาไม่สนใจกิจกรรมอื่น
ไม่สามารถเรียนรู้หรือประกอบอาชีพได้
ทำทุกอย่างแม้แต่เรื่องผิดกฎหมายเพื่อให้ได้ยาเสพติดมาเสพ
อย่ารอจนสายเกินไป
การเสพติดก่อให้เกิดโทษทางกายและจิตต่อตัวผู้เสพ
ส่งผลกระทบต่อครอบครัว ชุมชน สังคม และประเทศชาติ รามทั้งการเสพติดยังมีความผิดตาม
พ.ร.บยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 มีโทษ จำคุกตั้งแต่ 6 เดือน ถึง 3 ปี
หรือปรับตั้งแต่หนึ่งหมื่นถึงหกหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
มื่อทราบว่าในครอบครัว ชุมชน มีคนใช้ คนเสพ หรือคนติดยาเสพติด
ควรรีบจูงใจให้เข้าสู้การบำบัดรักษาและฟื้นฟูสมรรถภาพ
เพื่อหยุดยั้งไม่ให้คนใช้กลายเป็นคนเสพ คนเสพกลายเป็นคนติดหรืออาจกลายเป็นคนโรคจิต
ซึ่งทำให้การบำบัดรักษายากขึ้นและคนติดกลายเป็นคนค้ายาเสพติดซึ่งจะทำความเดือดร้อนให้ครอบครัว
ชุมชน สังคม